به گزارش مؤسسه قرآنی فرهنگی بیت الاحزان حضرت زهرا سلام الله علیها به نقل از خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از فارس، استهبان نادر دیاری است زیبا و با طراوت در شرق فارس با آب و هوایی معتدل و کوهستانی است که کمتر مکانی در استان فارس از چنین طراوت آب و هوایی برخوردار است. مردمانش سخت‌کوش و قانع و خاک پاکش از شمال محدود به دریاچه بختگان، شهرستان نی‌ریز و خرامه از جنوب شهرستان فسا، از شرق به داراب و از غرب به فاصله ۱۷۵ کیلومتر به شیراز است.
کوه‌های سر به فلک کشیده زاگرس چونان حصاری محکم و نگهبانی سترگ وجود سبزش را پاسداری می‌کنند. کوه‌های مرتفع قسمت‌های غربی، جنوب غربی و تا حدودی شمال منطقه ا فرا‌گرفته‌اند که مهم‌ترین ارتفاعات آن سلسله جبال تودج است که در اصل دنباله زاگرس جنوبی است.
منابع آب منطقه را چشمه، قنات و رودخانه تشکیل می‌دهند. رودخانه‌های این شهرستان فصلی هستند و در اسفند و فروردین سال‌های پرباران از ارتفاعات جنوبی مشرف به شهرستان سرچشمه گرفتعه و با گذشتن از غرب شهر به سوی شمال، روستاهای خیر جاری می‌شوند. چشمه های قهری، پادزهری، بوخو، مدخنه و یک بک از مهم‌ترین منابع آب شهرستان به شمار می‌روند.
استهبان را به نام شهرستان قرآنی می‌شناسد. میان جامعه قرآنی ایران کیست که نام این شهر قرآنی را نشنیده باشد. زیرا نخستین مدارس تخصصی شبانه‌روزی حفظ قرآن مؤسسه قرآنی بیت‌الاحزان حضرت زهرا(س) در این شهرستان قرار دارد. مدارسی که بیش از ۲۰ سال است تمام علاقه‌مندان به حفظ قرآن کریم را از نقاط مختلف ایران و حتی خارج از کشور به سوی خود جذب می‌کند.
وجود روستای محمدآباد معروف به قرآن‌آباد ایران از افتخارات این دیار محسوب می‌شود. روستایی که علی‌رغم داشتن جمعیتی بسیار اندک حداقل ۴۰ حافظ کل قرآن را در میان جمعیت خود دارد که خود افتخاری برای استان فارس است و در یک بیان می‌توان گفت وجود شهرستانی قرآنی نگینی در این استان است.
پیشینه تاریخی
آثار به دست آمده در حاشیه دریاچه بختگان نظیر تراشه سنگ‌ها و ابزار شکار و ستون‌های کشف شده در منطقه رودبال از توابع شهر ایج و ده‌ها اثر باستانی دیگر همه حاکی از دوران ماقبل تاریخ است. اقوام و ملت‌های گوناگونی که در این منطقه می‌زیسته‌اند، مردان و زنانی که شهر تاریخی گنبد را در ساحل بختگان بنا نهاده‌اند، جنگاوران تیزهوشی که قلعه دختر را در سالیان متمادی پاس داشتند، هنرمندان چیره‌دستی که ایوان سنگی را به سبک طاق بستان از دل کوه تراشیده‌اند و معماران بزرگی که قلعه‌های دارلامان و چهل برکه ایج و قلعه کفار رونیز را استوار ساخته‌اند، همه و همه تاریخ این دیار را همچون چراغی فروزان فرا راه بشر متمدن امروز قرار داده‌اند تا در حال حاضر ما با حفظ و نگهداری و پاسداشت این میراث گرانبها گامی بلند در جهت جذب توریست و گردشگری و بقای آبادانی این دیار برداریم.
آثاری که هم‌اینک بشی از ۱۱۰ عدد آن در فهرست ملی کشور و یک اثر معنوی آن به نام چک چکو در فهرست آثار تاریخی جهانی به ثبت رسیده است.
از دیرباز این سرزمین پاک و آسمانی را نجف کوچک و دارالمؤمنین خوانده‌اند چرا که خاستگاه علما و مشاهیر برجسته‌ای نظیر علامه محمدبن محمد معروف به ملاشاه محمد اصطهباناتی از علمای طراز اول قرن یازدهم است. این عالم صاحب کتبی همچون حدیقهالمؤمنین، روضهالصالحین و شرح اصول کافی است که در سال ۱۱۴۰ هجری قمری دار فانی را وداع گفت و در محل امامزاده پیرمراد(ع) استهبان مدفون شد.
همچنین آیت‌الله شیخ محمدباقر اصطهباناتی معروف و مشهور به شهید رابع مقتول در مشروطیت به سال ۱۲۸۶ هجری شمسی آیت‌الله شیخ بحرالعلوم برادر شهید رابع، علامه سید جعفر کشفی مؤلف و مصنف کتب متعدد علمی، آیت‌الله سیدابراهیمی الحسینی معروف به میرزا آقا مجتهد اصطهباناتی که از مراجع بزرگ تقلید سال ۱۳۳۹ هجری قمری در نجف اشرف دار فانی را وداع گفته و در همانجا مدفون شده است، آیت‌الله شیخ ابوالحسن محقق‌العلما، قاضی عضدالدین ایجی(استاد حافظ) عارف و شاعر نامی قرن هفتم، شیخ محمد شیرین مغربی معاصر با حافظ و کمال خجندی مدفون در استهبان و ده‌ها عالم برجسته و صاحب ذوق که همه و همه بر اریکه علم و ادب، سالیان متمادی را به ارشاد و راهنمایی خلق مشغول بوده‌اند.
در مکتبخانه این علما نه تنها شاگردان بسیاری روانه جامعه‌های بشری و اسلامی جهت اشاعه فرهنگ اسلام و تشیع کردند بلکه مردم این دیار نیز از این همنشینی، خلق و خوی آنان را بر خود گرفتند تا جایی که حجب و حیای زنان و دختران این دیار موجب آن شد تا این شهر پس از حفظ عنوان‌های قبلی به شهر حجاب و امروزه نیز بنا به دلایلی از جمله بروز تعلیم و تربیت قرآنی و حضور بیش از ۲۵۰ حافظ کل قرآن کریم به شهرستان قرآنی مطرح و نامگذاری شود.
بقاع متبرکه و امامزادگان
از اماکن و بقاع متبرکه شهرستان می‌توان به آستان مقدس امامزاده سیدمحمد(ع) از نوادگان امام موسی کاظم(ع) ملقب به پیرمراد واقع در استهبان، امامزاده سیدشمس‌الدین نوه گرانقدر سیدالساجدین واقع در خیابان امامزاده استهبان، بقعه متبرکه امامزاده سید اولیا واقع در ورودی شهر ایج استهبان، امامزاده شهباز واقع در منطقه رودبال و سید نور محمد واقع در شمال ایج، شاه عبدالعظیم واقع در روستای خانه کت، سیدابراهیم واقع در رونیز سفلی و امامزاده سیدنجم‌الدین نوه امام سجاد(ع) در منطقه رونیز علیا اشاره کرد.
بناهای تاریخی
چهارطاق ایج
این آثار از دوره ساسانی بوده و در زوایه شمالی جاده ورودی استهبان به ایج در دره‌ای سرسبز واقع شده است. چهارطاقی ایج کاملاً سالم و فقط سقف گنبدی آن از خارج بازسازی شده است. کف چهار طاقی از سطح زمین مقداری گودتر است و برای ورود به آن باید چند پله کوتاضه را طی کرد. سرچشمه قنات‌های واقع در این دره، به درون این چهار طاقی هدایت می‌شود.
مسجد سنگی
در جنوب غربی چهار طاقی ایج در پایه سنگی کوه صفه‌ای تراشیده شده و ایوان بزرگی نیز از درون سنگ در جلو آن احداث شده که پیش از آن عبادتگاه زرتشتیان بوده است. در سال ۶۰۳ هجری قمری شخصی به نام امیرالحاجب فرمان ایجاد یک محراب اسلامی را در دیواره ته این ایوان سنگی را داد. هم‌اکنون این ایوان به مسجد سنگی مشهور است.
مولانا شیخ شیرین مغربی
مولانا محمد شیرین مغربی از عارفان وارسته قرن ۸ هجری قمری است که با شاهرخ‌بن تیمور معاصر بوده و با کمال خجندی ملاقات کرده است. وی از مریدان شیخ اسماعیل سمنانی و او مرید شیخ عبدالرحمن اسفراینی است که خرقه از جناب محی‌الدین اعرابی گرفته است.
شهید رابع
آیت‌الله شیخ محمد باقر استهباناتی در سال ۱۲۱۶ هجری شمسی در استهبان متولد شد و بعد از طی مراحل تحصیلات عالی دینی و علمی در حوزه‌های مختلف به درجه اجتهاد نائل شد. شیخ از آزادی‌خواهان و هواداران سرسخت مشروطیت بود و سرانجام در حسینیه قوام شیراز هدف تیر مستبدان قرار گرفت.
اماکن تاریخی، سیاحتی و مذهبی چون چهل برکه، قلعه دارالامان، چهارطاقی ماه فرخان، امامزاده شهباز(ع) شاه عبدالعظیم و… از جمله گردشگاه‌های این منطقه به شمار می‌آیند.
طبیعت و جاذبه‌های گردشگری طبیعی
آنچه زیبایی و نشاط خاصی به استهبان بخشیده و آن را از دیگر شهرستان‌های استان فارس متمایز کرده است وجود باغات فراوان انجیر، بادام، زیتون، انار، زعفران و انگور است که در یک کلام باید این شهر را شهر میوه‌های پاک بهشتی نامید. انجیرش مقام اول جهانی و در ردیف میوه‌های صادراتی است. زعفرانش همین بس که با کاشت کمی که دارد دارای مقام دوم جهانی و پس از زعفران کشمیر بهترین کیفیت و عطر و طعم زعفران دنیا را داراست. برداشت این محصول که تنها در شهر استهبان صورت می‌گیرد، سالانه بیش از یک تن و با خاصیتی همچون طراوت‌بخشی، مقوی بودن و خوش رنگ و معطر کردن انواع غذا و شیرینی‌ها آن را در ردیف دیگر سوغاتی‌های استهبان قرار داده است.
تفرجگاه مرغک
این تفرجگاه در بخش رونیز در ۲۷ کیلومتری شهر استهبان واقع شده و از تفرجگاه‌های بسیار زیبای منطقه با آب و هوایی دلکش ناشی از جویبارها و چشمه‌سارهایش است و درختان سرسبز چنار و باغات میوه اکثر این منطقه را پوشانده‌اند.
تفرجگاه شهر ایج
این تفرجگاه که در ۳۵ کیلومتری شهر استهبان قرار دارد، به لحاظ طراوت و سرسبزی در سال ۱۳۸۶ عنوان منطقه نمونه گردشگری را از آن خود کرد و از جمله مناطقی است که به صورت پراکنده در هر نقطه از آن طراوت و سرسبزی وصف ناپذیری چشم را می‌نوازد. این شهر که به همراه جاذبه‌های تاریخی به جا مانده از دوران شبانکاره مورد استقبال بیش از حود گردشگران قرار گرفته است، دارای آثار زیبا و نادری همچون چهل برکه، قلعه دختر، ایوان سنگی، چهار طاقی، قلات آبی و غیره در کنار تفرجگاه‌هایی مانند چشمه‌های هشیرود، بن دره، تنگ براق، رودخانه و سد رودبار است و صفا و طراوتی وصف‌ناشدنی را برای عاشقان طبیعت و گردشگران به ارمغان آورده است.
چشمه آب گرم
این چشمه در ۳۰ کیلومتری استهبان و ۶ کیلومتری بعد از روستای سهل‌آباد خیر قرار دارد. کشتزارها و درختان انجیر، همچنین شاخصه‌ای مانند دریاچه بختگان که قسمت اعظم آن واقع در شمال غرب این شهرستان و در جوار روستای تاریخی خیر قرار دارد، مشخصه‌ای دیگر از صفا و طراوت این منطقه است.
غار زکریا
از دیگر پدیده‌های زیبا و تاریخی استهبان است که قدمتی بسیار طولانی و شگفت دارد. این غار که در ۵ کیلومتری غرب استهبان و روبه‌روی شرکت ماکارونی قرار دارد دارای شگفتی‌های بسیاری از جمله قندیل‌های بزرگ و زیباست و طولی در حدود ۳۰۰ متری با ارتفاعی متغیر از ۵ تا ۱۰ متر در سال‌های گذشته بر دیدگاه نمایان و تجلی شد.
بزرگترین آبشار مصنوعی کشور
در تفرجگاه سرآسیب توسط شهرداری استهبان احداث شده که سرسبزی این منطقه را دوچندان کرده و تاکنون توانسته در جذب گردشگر کمک شایان توجهی به این منطقه کند.
آبشار استهبان
به جز آبشارهای طبیعی واقعی در استهبان که در فصل‌های بارندگی شریان پیدا می‌کنند، آبشاری نیز در محل پارک شهدا واقع در بلوار قائم بیش از ۷۰ سال است که به صورت مصنوعی ساخته شده است. آب این آبشار از چشمه‌هایی همچون مرخنه، پازهری و چشمه قهری تأمین شده و حضور سبز ۵ شهید گمنام در بارگاهی ملکوتی، گرمی و معنویت خاصی را بر فضای دلنشین آن مکان حاکم کرده است.
