طرح ملی آیات زندگی
سوره تحریم آیه 6

 

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُم وَ أَهلِیکُم نَارَاً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الحِجَارَهٌ

ای کسانی که ایمان آورده ­اید خود و خانواده خویش را که هیزم آن انسان­ها و سنگ­هاست نگه دارید.

شعر:

پسر را نکو دار و راحت رسان                 که چشمش نماند به دست کسان

هر آنکس که فرزند را غم نخورد                دگر کس غمش خورد و بدنام کند

   نگه دار از آمیزگار بدش                            که بدبخت و بی ره کند چون خودش

*********************************************************************************************************************************************

تفسیر:

 انسان با تشکیل خانواده علاوه بر خود، مسؤولیّت زن و فرزندان را نیز باید به دوش بگیرد. خداوند در آیات زیادی وظایف انسان را نسبت به خانواده یادآوری کرده است «وَ أمُر أَهلَکَ بِالصلاه وَ اصطَبِر عَلَیهَا»، «وَ أَنذِر عَشِیرَتَکَ الأَقرَبِینَ»، «یَا بَنِیَّ أَقِمِ الصَّلاهَ وَ أمُر بِالمَعرُوفِ»، «قُل لأَزوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ المُؤمِنِینَ»، «إِنَّ الخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُم وَ أَهلِیهِم یَومَ القِیَامَه»، «وَ کَانَ یَأمُرُ أَهلَهُ بِالصَّلاهِ»که در این آیات به والدین خصوصا پدران دستور می دهد که فرزندان خود را به امر به نماز،حجاب و عفت و معروف کنند و از زشتی ها نهی نمایند.از این جا روشن می ­شود که انسان نسبت به اعضای خانواده خود نیز مسؤولیّت دارد و نباید بی تفاوت باشد.بلکه می بایست با برنامه ­ریزی صحیح جهت رشد و تکامل هر چه بیشتر خانواده خود گام بردارد. کلمه “قُوا”  از  “وقایه” به معناى حفظ کردن چیزى است از هر خطرى که به آن صدمه بزند، و برایش مضرّ باشد( تفسیر المیزان، ج‏۱۹، ص۵۶۰) «وَقُود» به معناى مادّه اشتعال زاست، همچون نفت و زغال سنگ. لذا برخى مفسّران، مراد از «الحجاره» را مواردى همچون زغال‏سنگ دانسته‏ اند.البتّه شاید مراد از وَقُودُهَا النَّاسُ تجسّم عمل انسان در قیامت باشد که خصلت­ها و اعمال زشت او در دنیا، در آن روز آتش­گیره می­ شود.( تفسیر نور ذیل آیه)نگهدارى خویشتن به ترک معاصى و عدم تسلیم در برابر شهوات سرکش است، و نگهدارى خانواده به تعلیم، تربیت، امر به معروف، نهى از منکر و فراهم ساختن محیطى پاک و خالى از هرگونه آلودگى، در فضاى خانه و خانواده است. خواندن کتاب­های مفید اعتقادی، رفتن دسته­ جمعی به مساجد و مراکز فرهنگی نیز تأثیرات خوبی دارد.

——————————————————————————————————————————————————————————————————————–

حدیث:

۱-امام(ع) در تفسیر آیه فوق فرمود: «منظور این است که خود و خانواده خویش را نیکى بیاموزید و آنها را ادب کنید»(درّ المنثور، ج ۶، ص ۲۴۴)

۲- همه شما نسبت به زیر دست خود مسئول هستید. مرد، مسئول خانواده ‏اش، زن مسئول شوهر و فرزندش است.(مجموعه ورّام، ج۱، ص۶)

۳- از امام صادق (ع) روایت شده که: وقتى آیه “یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُم وَ أَهلِیکُم نَارَاً” نازل شد، مردى از مؤمنین شروع به گریه کردن نمود، و گفت: من از نگه‏دارى نفس خودم عاجز بودم، اینک مامور نگه‏دارى از زن و فرزند خود نیز شده ‏ام. رسول خدا (ص) به او فرمود: در نگهدارى اهلت همین بس است که به ایشان امر کنى آنچه را که به خودت امر می کنى، و ایشان را نهى کنى از آنچه که خودت را نهى می کنى‏.اگر از شما پذیرفتند، آنها را از عذاب جهنم حفظ کرده اید و اگر قبول نکردند به وظیفه خود عمل نموده اید.(کلینی، الکافی، ج‏۵، ص۶۲)

۴-در روایتى مى‌خوانیم:رحمت خدا بر کسى‌که به خانواده‌اش هشدار دهد که مراقب نماز و روزه و زکات و فقرا و ایتام و همسایگانتان باشید.(مجموعه و رام، ج ۱، ص ۶)

۵-پیامبر اسلام(ص) مى‌فرماید:همین که فرزندتان به هفت سالگى رسید، آنان را به نماز فرمان دهید و همین که نه ساله شدند، سخت‌گیرى تا مرز تنبیه بدنى مانعى ندارد و بستر و رختخواب آنان را در ده سالگى جدا کنید.(بحارالانوار، ج ۸۵، ص ۱۳۴)

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________

پیام ها:

۱-ایمان داشتن کافى نیست، حفظ آن از خطرات و آسیب‌ها مهم است. پس باید مراقبت کرد.«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ»

۲-اولین گام در اصلاحات، اصلاح خود و بستگان و سپس اصلاح جامعه است .در این آیه، اصلاح خود و بستگان و سپس در آیه نهم، اصلاح جامعه از طریق جهاد با کفّار و منافقان آمده است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ»

۳-ایمان به معاد و دوزخ، نقش مهمى در ایجاد تقوا و اصلاح خود و دیگران دارد. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»ُ

۴-تربیت دینى فرزندان، بر عهده مدیر خانواده است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نارا»ً

۵-نفس انسان، سرکش است و نیاز به حفاظت دارد. «قُوا أَنْفُسَکُمْ»

۶-اولى‌ترین فرد به حفظ انسان، خود انسان است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ»

۷-تا زنجیر از پاى خود باز نکنیم، نمى‌توانیم دیگران را آزاد کنیم. خودسازى شرط موفقیّت در ساختن خانواده و جامعه است.«قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ»

۸-کیفر رها کردن خانواده و نزدیکان، هیزم آتش دوزخ شدن است. «وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»ُ

۹-کسانى که در دنیا سنگدل باشند،«فَهِیَ کَالْحِجارَهِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَهً»(بقره۷۴)در آن روز نیز در ردیف سنگ قرار مى‌گیرند.«وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»