به گزارش خبرنگار سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، انتخاب امام علی(ع) برای جانشینی پیامبر(ص) به فرمان الهی جهت بقای دین صورت گرفت. برخی تدابیر الهی هم‌چون مباهله، زمینه ساز این انتخاب بزرگ بودند. آیاتی هم از قرآن کریم درباره غدیر خم وجود دارد. منظور قرآن از کمال دین و تمام نعمت در غدیر را در محضر مرجع عالی قدر حضرت آیت الله ملکوتی به بررسی نشسته‌ایم و ایشان نیز با کمال تواضع به پرسش‌های ما پاسخ گزیده و کامل فرموده‌اند.
– کمال دین و تمام نعمت در غدیر خم به چه معناست؟
طبق عقیده ما شیعیان و عموم امت اسلامی، اسلام آخرین دین الهی است و آیا ممکن است آخرین دین الهی، الی یوم القیامه بدون رهبر پا بر جا بماند؟ در حالی که تغییرات روز به روز این جهان را به وضوح مشاهده می‌کنیم و به مرور زمان چیزهای جدید همانند رفتن به کرات دیگر کشف می‌شود. این‌که موجودات زنده به کرات دیگر بروند و بر گردند که قبلا وجود نداشت؛ این‌ها در این زمان کشف شده‌اند و ممکن است در آینده مرتبه بالاتر از این‌ها نیز کشف شود.
آیا ممکن است این دین بدون رهبر به همان نحوی که خود رسول الله(ص) از طرف خداوند متعال آورده، ادامه یابد؟ یا لازم هست با وجود این همه تکاملات و کشفیات، در هر زمان رهبری وجود داشته باشد و دین را با همان نحوی که مناسب این تکاملات است برای ما بیان کند؟ آیا این کار بدون جانشین پیامبر اسلام(ص) ممکن بود؟ حضرت رسول(ص)، علی(ع) را در غدیر خم برای خود جانشین معرفی میکند؛ تنها علی نیست، غدیر مقدمه برای ائمه دیگر است. همه ایشان رهبراند و باید از تکاملات زمان اطلاع داشته و مردم را هدایت بکنند. این اهمیت تکامل دین و اتمام نعمت برای این است که خداوند متعال بقای این دین را الی یوم القیامه با نصب ولایت تضمین کرده است.
– این تضمین در عصر غیبت نیز وجود دارد؟
در عصر غیبت هم هدایت مردم وظیفه علما و ولایت فقیه است. ابن ادریس در این باره معتقد است، حتی ممکن است برخی از علما با خود حضرت ولی عصر(عج) ارتباط داشته باشند. ایشان در بعضی از مطالب کتاب سرائر، ادعای اجماع کرده است و عده‌ای از علما به ادعای اجماعات صاحب سرائر اشکال می‌کنند؛ ولی بعضی از علما قائل بر این هستند که این اجماعاتی که صاحب سرائر نقل کرده، در واقع بیان خود امام(ع) هستند. ایشان با امام عصر(عج) ارتباط داشته و این سرّ را در بین مردم فاش نمی‌کرد! بلکه آن را با عنوان اجماع بیان می‌کرد. در واقع این‌ها اجماع نبوده، بلکه فرمایشات امام عصر(عج) بوده‌اند. ابن ادریس قول امام(عج) را می‌گرفت و به عنوان اجماع مطرح می‌کرد! ملاک اجماع هم که قول معصوم(ع) است.
– لطفا تمام نعمت در غدیر خم را هم تبیین بفرمایید.
آیا نعمتی بالاتر از دین داریم؟ دین هم از لحاظ علم و هم سایر پیشرفت‌ها، بالاترین نعمت است. البته این پیشرفت ها در پرتو هدایت با حق است نه زور.
ـ هدایت در ولایت به چه صورتی است؟
ولایت به معنای هدایت و راهنمایی است؛ چه بعضی‌ها مخالف باشند و چه موافق. ما راهنماییِ درست می‌کنیم. این ولایت به همان معنای تکمیل از حیث علم و پیشرفت است.
– به نظر حضرت عالی جریان مباهله چگونه مقدمه و زمینه ساز برای غدیر خم شد؟
مباهله در بین ما وجود ندارد؛ ولی در میان مسیحیان رایج بود. مسیحیان که در آن زمان خواستند با پیامبر(ص) مبارزه کنند، حاضر به جنگ با ایشان نشدند. آنان می‌گفتند که عیسی، آخرین پیامبر است! رسول خدا(ص) هم می‌فرمود: آخرین پیامبر من هستم. اینان نمی‌خواستند همانند مشرکین قریش با پیامبر(ص) جنگ کنند؛ لذا به پیامبر(ص) گفتند هم شما به خدا معتقد هستید و هم ما و این امر مشترکی مابین ما و شما است؛ پس بیایید هم‌دیگر را نفرین کنیم و از خدا بخواهیم که خدا هر کسی را که دروغ می‌گوید بکشد و هر کدام از ما که راستگوست را حفظ بکند.
پیامبر(ص) با این پیشنهاد موافقت کردند. وقتی زمان مباهله فرا رسید، هر کدام از طرفین با نزدیکان خود حاضر شده بودند که نزدیکان پیامبر(ص)، حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع) بودند که حسنین(ع) را در آغوش گرفته بودند! وقتی مسیحیان مشاهده کردند که پیامبر(ص) محبوب‌ترین و نزدیک‌ترین افرادش را برای مباهله آورده است، نه بیگانه ها را، از منافره و نفرین خودداری کردند. این مساله که به دستور الهی واقع شد، حقانیت پنج تن(ع) را نشان می‌دهد.
– پس با وجود حقانیت حضرت علی(ع) و بیعت مردم با ایشان دلیل مخالفت‌های بعدی چه بود؟
سخن در این است که وقتی رسول الله(ص) امیرالمومنین(ع) را جانشین معرفی کرد، آیا منظور پیامبر(ص) از جانشینی، امورات شخصی بود یا امور اجتماعی و اداره جامعه؟
– با توجه به دلایل اهمیت غدیر قطعا این جانشینی نمی‌تواند شخصی باشد.
شما می‌گویید شخصی نبوده است. آقایان ابوبکر و عمر می‌گفتند منظور پیامبر(ص) جانشینی در امور شخصی بوده و پیامبر(ص) هم که استری به نام دلدل داشت، آن را به همراه نعلین، به علی(ع) داده است. پیامبر(ص) از سوی خدا، امیرالمومنین(ع) را به عنوان جانشین در امورات اجتماعی معرفی کرده بود که آن را به امورات شخصی تحریف کردند. مردم عوام از این سیاست‌ها آگاه نبودند و خیال می‌کردند فردی که از دنیا برود به امورات شخصی خود وصیت میکند. علی(ع) هم که وصی پیامبر(ص) است، همین طور است. علی(ع) هر موقعی در اجتماع حاضر می‌شدند، عمامه پیامبر(ص) را که سحاب نام داشت، به سر می‌گذاشتند! عمر هم می‌گفت: جاء علی[ع] بالسحاب.
– آیا مردم متوجه جانشینی ایشان در امور سیاسی اجتماعی نبودند؟
چرا؛ آنها مردم را فریب دادند و مردم هم باور کردند. می‌دانید برخی از قریش و انصار در این فکر بودند که بعد از پیامبر(ص) از اسلام حظی ببرند. آیا پیامبر اسلام(ص) به اندازه ایشان شعور نداشت که برای بقای دین جانشین لازم است؟ آیا پیامبر(ص) این را نمی‌دانست؟ آیا این را دیگران می‌دانستند ولی پیامبر(ص) نمی‌دانست؟! پس از این‌جا معلوم می‌شود که پیامبر(ص) برای بقای دین، چیز دیگری فرموده بود که آن را آقایان تاویل کردند!
علم کلام هم بعد از رسول الله(ص) به وجود آمده است. آن زمان مسلمانان این معانی که ما الآن از قرآن و احادیث می‌فهمیم را متوجه نمی‌شدند. مردم زمان پیامبر(ص) بی‌سواد بودند.
– بنابراین اگر جانشینی را امر غیر شخصی بدانیم، غدیر اختصاصی به سادات نخواهد داشت؟
بله، این مسئله در نجف بود و در قم هم به تازگی پیدا شده است که می‌گویند غدیر عید سادات است! عید سادات نه، عید شیعه است، عید اسلام است.
