یکى از شایع‏ترین بیمارى‏هاى قرن حاضر اضطراب و افسردگى است. براى این بیمارى که داراى علائمى همچون انزواطلبى، در خود فرورفتن، خودکم‏بینى و بیهوده انگارى است، دلایل بسیارى را ذکر کرده‏اند، از جمله:

شخص افسرده از اینکه همه چیز را مطابق میل خود نمى‏بیند داراى افسردگى شده است، در حالى که ما نباید بخاطر اینکه چون به همه آنچه مى‏خواهیم نرسیدیم، از مقدار ممکن آن هم دست برداریم و تسلیم شویم.

شخص افسرده با خود فکر مى‏کند که چرا همه مردم مرا دوست ندارند، و حال آنکه این امر غیر ممکنى است و حتّى خدا و جبرئیل هم دشمن دارند. لذا انسان نباید توقّع داشته باشد که همه او را دوست بدارند.

شخص افسرده گمان مى‏کند که همه مردم بد هستند، در صورتى که چنین نیست و خداوند به فرشتگانى که این توهّم را داشتند پاسخ داد.

شخص افسرده گمان مى‏کند که همه ناگوارى‏ها از بیرون وجود اوست، در حالى که عمده تلخى‏ها عکس العمل و پاسخ خصلت‏ها و کردارهاى خود ماست.

شخص مضطرب از شروع در کارها نگران است و احساس ترس و تنهایى مى‏کند. حضرت على (علیه السلام) براى رفع این حالت مى‏فرماید: «إذا خفت من شى‏ء فقع فیه» (۳) از هر چه مى‏ترسى خود را در آن بینداز، که ترس هر چیز بیش از خود آن است.

شخص مضطرب نگران آنست که آینده چه خواهد شد. این حالت را مى‏توان با توکّل بر خدا و پشتکار درمان کرد.

چون در بعضى کارها ناکام شده است، نگران است که شاید در تمام امور به این سرنوشت مبتلا شود.

چون بر افراد و قدرت‏هاى ناپایدار تکیه دارد، با تزلزل آنها دچار اضطراب مى‏شود.

و خلاصه امورى همچون عدم قدردانى مردم از زحمات آنها، گناه، ترس از مرگ، تلقین‏هاى خانواده به اینکه نمى‏دانى و نمى‏توانى، قضاوت‏هاى عجولانه، توقّعات نابجا و تصوّرات غلط، علت بسیارى از افسردگى‏ها و اضطراب‏ها مى‏باشد که با یاد خدا و قدرت و عفو و لطف او مى‏توان آنها را به آرامش و شادابى مبدل ساخت. (تفسیر نور، ج‏۶، ص: ۲۳۳)

—————————-

 (۱). بقره، ۲۶۱.

 (۲). بقره، ۱۹۵.

 (۳). بحار، ج ۷۱، ص ۳۶۲.