در راستای رسالت اطلاعرسانی و انعکاس تجربیات جامعه قرآنی، پایگاه اطلاعرسانی بیتالاحزان مصاحبهای تفصیلی با سید علی حسینی، حافظ کل قرآن کریم و دانشآموخته این مؤسسه ترتیب داده است. حجت الاسلام حسینی که اخیراً به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در مسابقات بینالمللی قرآن کریم قزاقستان (۱۴۰۴) حضور داشت، علاوه بر بازخوانی روند حفظ و سوابق علمی و قرآنی خود، با صراحتی کمنظیر به نقد وضعیت کنونی حفظ و جایگاه حافظان در برنامهها و سیاستهای قرآنی کشور پرداخته و از بیتوجهیها و اجحافهای صورتگرفته گلایه کردهاست.
ضمن عرض سلام، لطفاً برای شروع خودتان را معرفی کنید و خلاصهای از وضعیت تحصیلی و سوابق علمی و تدریسیتان را برای مخاطبان بیتالاحزان شرح دهید.
سلام علیکم و رحمه الله. بنده سید علی حسینی هستم، متولد اردیبهشت ماه ۱۳۷۷. در حال حاضر از نظر علمی، سال دوم درس خارج حوزهی علمیه هستم و در سطح سه مشغول نگارش پایاننامه کارشناسی ارشد (معادل سطح سه حوزه) در رشتهی علوم قرآن و حدیث میباشم. در حوزهی فعالیتهای آموزشی نیز حدود شش سال سابقه تدریس دارم؛ هم در زمینه ادبیات عرب (صرف، نحو و مُغنی) که امسال نیز ادامه دارد و هم در رشتههای قرآنی شامل علوم قرآن، تجوید و حفظ. همچنین چندین سال به عنوان استاد حفظ در مرکز قرآن و حدیث کریمهی اهلبیت حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها مشغول بودهام.
نقطه آغازین مسیر حفظ و ورود شما به حوزه علوم دینی چگونه رقم خورد؟
شروع حفظ قرآن من به اواخر دهه ۸۰ بازمیگردد که در جامعهالقرآن الکریم موفق به حفظ حدود ۷ جزء از قرآن کریم شدم. پس از آن، در سال ۹۱ و در سن ۱۴ سالگی، برای حفظ تخصصی یکساله به شعبهی محمدآباد استهبان مؤسسه بیتالاحزان حضرت زهرا (س) آمدم. الحمدلله در همان طرح آزمایشی که ۱۲۰ نفر بودیم، در ارزیابیهای نهایی، موفق به کسب رتبهی دوم شدم و در امتحان پایانی حفظ یکساله نیز بالاترین نمره و رتبهی اول را به دست آوردم.
به این ترتیب شما در سن ۱۵ سالگی موفق به دریافت مدرک حفظ کل شدید. پس از حفظ کل، چه مسیری را برای ادامه تحصیل انتخاب کردید؟
بله، در سال ۹۲ موفق به حفظ کل شدم. پس از آن، ازآنجاکه مدرک سیکل را داشتم، وارد حوزهی علمیه شدم و به مدت شش سال در مدرسه علمیهی رشد زیر نظر مرحوم علامه مصباح یزدی (ره) به تحصیل پرداختم.
در کنار تحصیل حوزوی، فعالیتهای قرآنی و حضور در مسابقات را نیز پیگیری میکردید. این فعالیتها از چه زمانی وارد فاز حرفهای و تخصصی شدند؟
بله، از همان ابتدا برنامههای قرآنی و مسابقات را پیگیری میکردم و رتبههای مختلفی در سطوح استانی و کشوری کسب نمودم. اما ورود تخصصی و حرفهای من به عرصهی مسابقات از سال ۹۸ آغاز شد. البته از سال ۹۷ تا به امروز، به طور متناوب و مستمر نمایندهی استان قم در مسابقات کشوری اوقاف بودهام؛ ابتدا در رشته ۲۰ جزء (سالهای ۹۷ و ۹۸) که در سال ۹۸ تا مرحلهی نیمهنهایی رتبهی اول را داشتم و در فینال ششم شدم.
مسیر رقابتهای ملی شما چگونه ادامه یافت؟
از سال ۹۹ تا ۱۴۰۴ به عنوان نماینده حفظ کل قم در مسابقات کشوری اوقاف حضور داشتم. پارسال نیز در فینال مسابقات حفظ کل کشوری که در تبریز برگزار شد، به عنوان تک فینالیست استان قم موفق شدم رتبهی هفتم را کسب کنم.
شما علاوه بر مسابقات ملی، سوابق بینالمللی نیز دارید. لطفاً به فعالیتهای محفلی و نمایندگی خود در خارج از کشور اشاره کنید.
بنده مفتخر بودم که قاری و مرتل حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها باشم، و این وظیفه در ایام عادی سال و همچنین ماه مبارک رمضان ادامه دارد. همچنین، در محافل و مجامع مختلف قرآنی در داخل و خارج از کشور حضور داشتهام. برای مثال، یک ماه در اقصی نقاط کشور لبنان (سال ۹۸) و چندین سفر به سوریه (قبل از سقوط) برای برگزاری محافل در استانهای مختلف داشتم. همچنین در حرمهای مطهر ائمه (ع) در ایران و عراق نیز به اجرای برنامه پرداختهام.
در مورد اعزام امسال به مسابقات بینالمللی قزاقستان بفرمایید؛ این تجربه برای شما چگونه بود؟
پس از مسابقات ملی و ارزیابی شورا و سازمان، بنده برای مسابقات بینالمللی قزاقستان انتخاب و اعزام شدم. الحمدلله توانستم اجرایی درخور و آبرومندانه برای جمهوری اسلامی داشته باشم. بر اساس بازخوردها، تقریباً تمامی افرادی که تلاوت من را شنیدند، از جمله اساتید و قاریان ایرانی و حتی داوران خارجی مسابقه، انتظار کسب رتبه اول را برای بنده داشتند.
اما شما رتبهای کسب نکردید. واکنش داوران و عوامل دیگر نسبت به این نتیجه چه بود؟
بله، رتبهای به بنده تعلق نگرفت و این باعث تعجب همگان شد. داور ترکیهای مسابقات، دکتر عثمان شاهین، اذعان داشت که از اینکه رتبهای کسب نکردم متعجب شده و شخصاً یک رأی از پنج رأی خود را به بنده داده بود. داور مصری و سایر متسابقینی که خودشان حائز رتبه شده بودند نیز از این نتیجه شگفتزده شدند و فکر میکردند من باید جزو نفرات برتر میبودم.
آیا سفارت ایران نیز واکنشی به این موضوع نشان داد؟
بله، سفارت ایران در قزاقستان نیز بسیار متعجب شدند و مراتب اعتراض خود را به اداره مفتیات قزاقستان و همچنین به تهران اعلام کردند. حتی برای مسئولان سفارت صد در صد محرز بود که ما اول خواهیم شد و برای اهدای جایزه نیز حضور پیدا کرده بودند که پس از اعلام نتایج، شوکه شدند. مردم قزاقستان نیز پس از اختتامیه، با اهدای هدایا و دلجویی، به نوعی عذرخواهی کردند و گفتند که ما فکر میکردیم شما اول میشوید و بهترین اجرا را داشتید.
به نظر شما دلیل اصلی این نتیجه چه بود؟
نکته مهم این است که صفر تا صد برگزاری این مسابقات، از امور مالی گرفته تا سخنرانیهای افتتاحیه و اختتامیه و حتی بنرها، تحت سیطره عربستان سعودی قرار داشت. لذا چنین توقعی میرفت و من از قبل آمادگی ذهنی این موضوع را داشتم، چراکه نماینده قبلی ایران نیز با وجود اجرای کامل، رتبهای کسب نکرده بود. در نهایت نیز نمایندهی سعودی را اول کردند و به تنها نمایندهی حفظ جمهوری اسلامی ایران، هیچ رتبهای تعلق نگرفت.
از فضای بینالمللی به داخل کشور برگردیم؛ دیدگاه شما در مورد جایگاه حفظ در برنامهها و سیاستهای قرآنی کشور چیست؟
متأسفانه چندین سال است که سیاستهای قرآنی کشور بر خلاف منویات صریح مقام معظم رهبری عمل میکند. ایشان بر تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرآن تأکید داشتند. در مقابل، مسئولین اصلی قرآنی کشور، خلاف این تأکیدات حرکت میکنند و این بیتوجهی در حوزههای مختلف مشهود است.
به عنوان یک حافظ متخصص، مصادیق این اجحاف و بیتوجهی در حق حافظان را در کجا مشاهده میکنید؟
یکی از مصادیق مهم در عرصهی حرفهای مسابقات است. سهمیه نفرات اعزامی برای رشته قرائت بیشتر از حفظ کل است (مانند ۲۵ نفر قرائت در مقابل ۱۷ نفر حفظ کل در اعزامها). این در حالی است که سطح فنی مسابقات حفظ کل بسیار بالاتر بوده و رقابت نزدیکتر است. این اختلاف در نمرات فینال کشوری سال گذشته نیز مشهود بود که فاصلهی نفر اول تا یازدهم حفظ کل کمتر از یک نمره بود، در حالی که در قرائت، نفر اول و دوم، دو نمره اختلاف داشتند. با این وجود، این اجحاف در حق حافظان میشود.
آیا این بیتوجهی در محافل قرآنی و مراکز مذهبی نیز دیده میشود؟
بله، در بحث محافل قرآنی نیز توجه خاصی به حفاظ نمیشود. حتی در همین حرم مطهر حضرت معصومه (س)، چند ماهی است که اجرای حفاظ را کلاً حذف کردهاند! به این بهانه که برنامهی حفظ برای مردم جذابیت ندارد. اما تجربهی ۱۵ ساله ما در محافل مختلف نشان میدهد که استقبال مردم از اجرای حفظ، بسیار زیاد و چشمگیر است. بارها شده است که ما نیم ساعت تا یک ساعت ماندهایم و جمعیت زیادی از مردم برای پرسیدن سؤالات حفظی ما را احاطه کردهاند و این علاقهمندی در خارج از کشور هم مشهود است.
این در حالی است که قاریان بزرگ مصر نیز حفظ را مقدمه کار خود قرار داده بودند…
دقیقاً همینطور است. تمام قاریان برجستهی مصری، از عبدالباسط و منشاوی گرفته تا دیگران، ابتدا در سنین نوجوانی حافظ قرآن شدهاند و سپس تلاوت حرفهای را آغاز کردهاند. این نشان میدهد که حفظ، زیربنای تلاوت قوی است. اما این دودستگی که در کشور ما ایجاد شده، بر خلاف سیره قرآنی بزرگان است.
بنابراین، رویکرد صحیح برای تربیت حافظان از نظر شما چیست؟
باید در سنین نوجوانی حافظ تربیت کرد، همانطور که حضرت آقا بارها تأکید کردند که سنین ۱۱ تا ۱۴ سالگی برای حفظ قرآن بسیار مناسب است و والدین باید فرزندانشان را به این سمت تشویق کنند. اما متأسفانه از سوی مسئولین مربوطه، اهتمام لازم وجود ندارد، به ویژه آن دسته از مسئولینی که خودشان حافظ قرآن نیستند، این دغدغه را در سطح ملی و بینالمللی ندارند.
به نظر میرسد این کمتوجهی حتی در مورد حافظانی که در سطح بینالمللی نماینده کشور هستند نیز وجود دارد؟
بله، متأسفانه این کم لطفی در حق حفاظ ادامه دارد. برای حافظانی که به مسابقات بینالمللی اعزام میشوند، نه بدرقهای، نه استقبالی، نه تماسی، و نه حتی کوچکترین تقدیر و تشکری صورت میگیرد. مثلاً گاهی اعزام ها دیر وقت است و شرکت کنندگان به خصوص از شهرستان در ایاب و ذهاب دچار مشکل و سختی های زیادی میشوند و متأسفانه هماهنگی خاصی جهت نحوه اعزام حافظان صورت نمیگیرد و تنها به یک اطلاع رسانی ساده به فرد اعزامی بسنده میکنند. این امور دستبهدست هم میدهد تا مسیر ترسیمشده توسط رهبری برای جامعه قرآنی کشور، متأسفانه زمین بخورد.
نحوه تعامل و دعوت از حافظان جهت حضور در محافل و رسانه ها را در مقایسه با قاریان چگونه میبینید؟
انتقاد من این است که در برنامههای مختلف، عموماً قاریان زیادی را دعوت میکنند و در میان حفاظ اندک دعوتشده، عمدتاً از حافظان عزیز نابینا یا دچار معلولیت یا افرادی که به نوعی معجزه وار قرآن را حفظ کرده اند استفاده میشود. این رویکرد این پیام را به جامعه میدهد که حافظ شدن یک “معجزه” است و کار افراد عادی نیست! در حالی که باید حافظانی که به صورت “عادی” و با ارادهی خود به این جایگاه رسیدهاند را نیز در اولویت قرار داد تا مردم عادی تشویق شوند که آنها نیز میتوانند با همت خود به چنین جایگاهی دست یابند. متأسفانه بیتوجهی به حفظ و حافظان قرآن در سالیان اخیر بسیار چشمگیر بوده است. امید میرود که تحولی در این زمینه ایجاد شود.
از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، سپاسگزاریم.
خواهش میکنم. التماس دعا، خدا نگهدار