گاهی اوقات مشکلات از هر طرف رو به سوی ما می آورد و در فشار و تنگنا قرار می گیریم، لذا این سوال برای انسان پیش می آید که مگر خداوند وعده نصرت و یاری به بندگان خود را نداده است، پس چرا باید این همه سختی و مشقت را تحمّل کنیم؟
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرماید: «حفّت الجنّه بالمکاره و حفّت النّار بالشّهوات» (۱) بهشت با سختی ها پیچیده شده و جهنم با خوشیها و امیال نفسانی. یعنی وارد شدن به بهشت به این راحتی نیست؛ نمی شود انسان در زندگی دنبال خواسته ها و آرزوهای نفسانی و هوا و هوس خود باشد و دنبال راحتی باشد و در آخرت نیز بدون حساب و کتاب و به راحتی وارد بهشت شود.
خداوند نیز در قرآن کریم تصریح نموده همان بلاها، آزمایش ها و سختی ها و مشقت هایی که بر سر دیگر امت ها آمده بر سر شما نیز خواهد آمد، اما در کنار این سختی ها، وعده های الهی نیز محقق خواهد شد و خداوند، بنده های خود را بدون یار و یاور رها نخواهد کرد؛ در این نوشته قسمتی از تفسیر آیه ۲۱۴ سوره مبارکه بقره را که بیانگر همین مطلب است، یادآور می شویم:
«أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّهَ وَ لَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْساءُ وَ الضَّرَّاءُ وَ زُلْزِلُوا حَتَّى یَقُولَ الرَّسُولُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ مَتى نَصْرُ اللَّهِ أَلا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ»(۲)
آیا گمان کردید داخل بهشت مى شوید و حال آنکه هنوز مانند آنچه بر پیشینیان شما گذشت به شما نرسیده است؟! آنان گرفتار تنگدستى و ناخوشى شده و چنان زیر و رو شدند که پیامبر و افرادى که ایمان آورده و همراه او بودند، گفتند: یارى خدا چه وقت خواهد بود؟ آگاه باشید که یارى خداوند نزدیک است.
آیه فوق به یکى از سنن الهى که در همه اقوام جارى بوده است اشاره مى کند و به مؤمنان در همه قرون و اعصار هشدار مى دهد که براى پیروزى و موفقیت و نایل شدن به مواهب بهشتى، باید به استقبال مشکلات بروند و فداکارى کنند و در حقیقت، این مشکلات آزمونى است که مؤمنان را پرورش مى دهد و صاحبان ایمان راستین را از متظاهران به ایمان، آشکار مى سازد.
تعبیر به «الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ» (کسانى که پیش از شما بودند) به مسلمانان مى گوید: این تنها شما نیستید که گرفتار انواع مشکلات از سوى دشمنان در تنگناهاى زندگى شده اید، بلکه اقوام پیشین نیز، گرفتار همین مشکلات و شدائد بوده اند تا آنجا که گاهى کارد به استخوانشان مى رسید و فریاد استغاثه آنها بلند مى شد.
اصولا رمز تکامل و ترقى انسانها همین است، افراد و امتها باید در کوره هاى سخت حوادث قرار بگیرند، و همچون فولاد آبدیده شوند، استعدادهاى درونى آنها شکوفا گردد، و ایمانشان به خدا قویتر شود ضمنا افراد لایق و مقاوم و با ایمان، از افراد نالایق شناخته شوند و صفوفشان از هم جدا گردد. (۳)
«خبّاب بن اَرَتّ» که از مجاهدان راستین صدر اسلام بود مى گوید: خدمت پیامبر (صلی الله علیه و آله) از آزار مشرکان شکایت کردم فرمود: امتهایى که پیش از شما بودند با انواع بلاها شکنجه مى شدند، ولى این امر هرگز آنها را از دینشان منصرف نمى کرد تا آنجا که اره بر سر بعضى از آنها مى گذاردند و آنها را به دو پاره تقسیم مى کردند … به خدا سوگند که برنامه دین خدا کامل مى شود و به پیروزى مى رسد تا آنجا که یک نفر سوار، فاصله میان صنعاء و حضرموت (و بیابانهاى مخوف عربستان را) طى مى کند، و از هیچ چیز جز خدا نمى ترسد … ولى شما عجله مى کنید. (۴)
پس می توان گفت، باید در سختی ها صبر داشته باشیم، بردباری به خرج دهیم، عجله و قضاوت های عجولانه و جزع و فزع را کنار گذاشته و در پی انجام تکالیف و وظیفه خود باشیم تا نصرت الهی شامل حال ما بشود.
پی نوشت ها:
۱- بحار الأنوار جلد ۶۷ صفحه ۷۸
۲- سوره بقره آیه ۲۱۴
۳- تفسیر نمونه جلد ۲ صفحه ۱۲۴
۴- الدر المنثور، جلد ۱ صفحه ۲۴۳ و تفسیر کبیر جلد ۶ صفحه ۲۰