یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُم وَ أَهلِیکُم نَارَاً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الحِجَارَهٌ
ای کسانی که ایمان آورده اید خود و خانواده خویش را که هیزم آن انسانها و سنگهاست نگه دارید.
شعر:
پسر را نکو دار و راحت رسان که چشمش نماند به دست کسان
هر آنکس که فرزند را غم نخورد دگر کس غمش خورد و بدنام کند
نگه دار از آمیزگار بدش که بدبخت و بی ره کند چون خودش
*********************************************************************************************************************************************
تفسیر:
انسان با تشکیل خانواده علاوه بر خود، مسؤولیّت زن و فرزندان را نیز باید به دوش بگیرد. خداوند در آیات زیادی وظایف انسان را نسبت به خانواده یادآوری کرده است «وَ أمُر أَهلَکَ بِالصلاه وَ اصطَبِر عَلَیهَا»، «وَ أَنذِر عَشِیرَتَکَ الأَقرَبِینَ»، «یَا بَنِیَّ أَقِمِ الصَّلاهَ وَ أمُر بِالمَعرُوفِ»، «قُل لأَزوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَ نِسَاءِ المُؤمِنِینَ»، «إِنَّ الخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُم وَ أَهلِیهِم یَومَ القِیَامَه»، «وَ کَانَ یَأمُرُ أَهلَهُ بِالصَّلاهِ»که در این آیات به والدین خصوصا پدران دستور می دهد که فرزندان خود را به امر به نماز،حجاب و عفت و معروف کنند و از زشتی ها نهی نمایند.از این جا روشن می شود که انسان نسبت به اعضای خانواده خود نیز مسؤولیّت دارد و نباید بی تفاوت باشد.بلکه می بایست با برنامه ریزی صحیح جهت رشد و تکامل هر چه بیشتر خانواده خود گام بردارد. کلمه “قُوا” از “وقایه” به معناى حفظ کردن چیزى است از هر خطرى که به آن صدمه بزند، و برایش مضرّ باشد( تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۶۰) «وَقُود» به معناى مادّه اشتعال زاست، همچون نفت و زغال سنگ. لذا برخى مفسّران، مراد از «الحجاره» را مواردى همچون زغالسنگ دانسته اند.البتّه شاید مراد از وَقُودُهَا النَّاسُ تجسّم عمل انسان در قیامت باشد که خصلتها و اعمال زشت او در دنیا، در آن روز آتشگیره می شود.( تفسیر نور ذیل آیه)نگهدارى خویشتن به ترک معاصى و عدم تسلیم در برابر شهوات سرکش است، و نگهدارى خانواده به تعلیم، تربیت، امر به معروف، نهى از منکر و فراهم ساختن محیطى پاک و خالى از هرگونه آلودگى، در فضاى خانه و خانواده است. خواندن کتابهای مفید اعتقادی، رفتن دسته جمعی به مساجد و مراکز فرهنگی نیز تأثیرات خوبی دارد.
——————————————————————————————————————————————————————————————————————–
حدیث:
۱-امام(ع) در تفسیر آیه فوق فرمود: «منظور این است که خود و خانواده خویش را نیکى بیاموزید و آنها را ادب کنید»(درّ المنثور، ج ۶، ص ۲۴۴)
۲- همه شما نسبت به زیر دست خود مسئول هستید. مرد، مسئول خانواده اش، زن مسئول شوهر و فرزندش است.(مجموعه ورّام، ج۱، ص۶)
۳- از امام صادق (ع) روایت شده که: وقتى آیه “یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُم وَ أَهلِیکُم نَارَاً” نازل شد، مردى از مؤمنین شروع به گریه کردن نمود، و گفت: من از نگهدارى نفس خودم عاجز بودم، اینک مامور نگهدارى از زن و فرزند خود نیز شده ام. رسول خدا (ص) به او فرمود: در نگهدارى اهلت همین بس است که به ایشان امر کنى آنچه را که به خودت امر می کنى، و ایشان را نهى کنى از آنچه که خودت را نهى می کنى.اگر از شما پذیرفتند، آنها را از عذاب جهنم حفظ کرده اید و اگر قبول نکردند به وظیفه خود عمل نموده اید.(کلینی، الکافی، ج۵، ص۶۲)
۴-در روایتى مى‌خوانیم:رحمت خدا بر کسى‌که به خانواده‌اش هشدار دهد که مراقب نماز و روزه و زکات و فقرا و ایتام و همسایگانتان باشید.(مجموعه و رام، ج ۱، ص ۶)
۵-پیامبر اسلام(ص) مى‌فرماید:همین که فرزندتان به هفت سالگى رسید، آنان را به نماز فرمان دهید و همین که نه ساله شدند، سخت‌گیرى تا مرز تنبیه بدنى مانعى ندارد و بستر و رختخواب آنان را در ده سالگى جدا کنید.(بحارالانوار، ج ۸۵، ص ۱۳۴)
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________
پیام ها:
۱-ایمان داشتن کافى نیست، حفظ آن از خطرات و آسیب‌ها مهم است. پس باید مراقبت کرد.«یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ»
۲-اولین گام در اصلاحات، اصلاح خود و بستگان و سپس اصلاح جامعه است .در این آیه، اصلاح خود و بستگان و سپس در آیه نهم، اصلاح جامعه از طریق جهاد با کفّار و منافقان آمده است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ»
۳-ایمان به معاد و دوزخ، نقش مهمى در ایجاد تقوا و اصلاح خود و دیگران دارد. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»ُ
۴-تربیت دینى فرزندان، بر عهده مدیر خانواده است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نارا»ً
۵-نفس انسان، سرکش است و نیاز به حفاظت دارد. «قُوا أَنْفُسَکُمْ»
۶-اولى‌ترین فرد به حفظ انسان، خود انسان است. «قُوا أَنْفُسَکُمْ»
۷-تا زنجیر از پاى خود باز نکنیم، نمى‌توانیم دیگران را آزاد کنیم. خودسازى شرط موفقیّت در ساختن خانواده و جامعه است.«قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ»
۸-کیفر رها کردن خانواده و نزدیکان، هیزم آتش دوزخ شدن است. «وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»ُ
۹-کسانى که در دنیا سنگدل باشند،«فَهِیَ کَالْحِجارَهِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَهً»(بقره۷۴)در آن روز نیز در ردیف سنگ قرار مى‌گیرند.«وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَه»
